پژمان اکبرزاده ( pejman.akbarzadeh@gmail.com) روزنامه شرق ۷/۵/۸۵
تا حدود یک سال پیش چنانچه در بخش اخبار گوگل به زبان انگلیسى عبارت «خلیج عربى» را جست وجو مى کردیم به حدود ۹۰۰ نتیجه دست مى یافتیم در صورتى که این رقم در حال حاضر با توجه به کوشش هاى گروهى کوچک از ایرانیان مستقل به حدود کمتر از ۴۰۰ نتیجه کاهش یافته است. تارنما (وب سایت) هایى نیز که این نام ساختگى را به کار مى برند بیشتر به دو گروه اصلى محدود شده اند؛ آنهایى که مستقیماً از سوى کشورهاى عربى به ویژه امارات، اردن، قطر و بحرین اداره مى شوند و دوم، بنیادها و کمپانى هایى که داراى منافع مالى در کشورهاى جنوب خلیج پارس هستند. با توجه به گسترش روزافزون پیوندهاى بازرگانى میان شرکت هاى اماراتى و دیگر کمپانى ها و رسانه هایى که در سراسر جهان آگهى هاى آنها را به چاپ مى رسانند همچون AME info (در امارات)، WebIndia۱۲۳ (هندوستان)، سئول تایمز (کره جنوبى)، ANBA (برزیل) و… بسیارى از این شرکت ها در پى به دست آوردن منافع مالى بیشتر در بیانیه هاى مطبوعاتى خود به زبان هاى غربى از نام «خلیج عربى» بهره مى جویند و به اعتراض هاى ایرانیان نیز بى اعتنا هستند. سیاستى که در بیشتر رسانه هاى بریتانیا همچون گاردین و بى بى سى مشاهده مى شود از این هم جالب تر است؛ از سرآغاز دهه ۱۹۷۰ که بى بى سى کاربرد عنوان نامفهوم The Gulf (خلیج) را به جاى Persian Gulf به عنوان یکى از سیاست هاى بنیادین خود مورد پیروى قرار داد، دیگر رسانه هاى این کشور نیز اندک اندک به همین روش متوسل شدند. با این همه گهگاه عبارت Arabian Gulf هم در نوشته هایشان دیده مى شود و زمانى که مورد اعتراض قرار مى گیرند تا چندین روز که خبر در صفحه اصلى تارنما قرار دارد تغییرى در آن نمى دهند ولى زمانى که خبر راهى بایگانى مى شود و دیگر خواننده اى ندارد به معترضان مى نویسند: «سیاست ما کاربرد The Gulf است و تعجب مى کنیم که چنین اشتباهى روى داده است(!) آن را تصحیح خواهیم کرد…» که البته «تصحیح» از نظر آنها یعنى کاربرد یک نام نامفهوم دیگر و گاهى هم اساساً تغییرى در نوشتار مورد نظر داده نمى شود. این موضوع تنها به رسانه هاى بریتانیایى محدود نمى شود. وزارت دفاع این کشور نیز در بخش هایى از تارنماى خود از نام ساختگى «خلیج عربى» بهره مى جوید. بارى شاو (سردبیر بخش اخبار این تارنما) در پاسخ به اعتراضات تنها مى گوید: «نام هاى خلیج پارس و خلیج عربى هر دو رایج هستند…»
روشن نیست از چه رو مقام هاى ایرانى براى چنین مسئله اى که سال ها است در دنیاى خارج رخ داده و مى دهد تنها در قضیه نشنال جئوگرافیک- آن هم با فشار افکار عمومى- واکنش کوچکى نشان دادند؟
تکلیف دیگر نهادها و رسانه هایى که از نشنال جئوگرافیک بسیار مقصرتر هستند و همچنان در لطمه زدن به هویت تاریخى خلیج پارس پافشارى مى کنند چیست؟ مسئولان آنها را نمى بینند؟ نمى خواهند ببینند؟ و یا اینکه ترجیح مى دهند با برگزارى چند نمایشگاه و سخنرانى نه چندان پرمخاطب و بى اثر در داخل کشور وانمود کنند به موضوع حساسند؟
تماس با اطلس هاى معروف جهان و بنیادهاى خبرى بین المللى یکى از ساده ترین و موثرترین راه هایى است که در این زمینه به ذهن هر کسى مى رسد ولى هیچ اقدامى در این راستا مشاهده نمى شود. مایه تاسف است که حتى همین همایش هاى داخلى هم چندان مورد استقبال قرار نمى گیرد. در دى ماه سال گذشته انجمن محیط زیست خلیج فارس و دریاى عمان همایش شش روزه با عنوان «سخن و دیدار از کتاب و اسناد فرهنگى: همراه با نویسندگان و پژوهشگران خلیج فارس» در خانه هنرمندان در تهران برگزار کرد. به رغم تبلیغات نسبتاً گسترده در روزنامه هاى پرخواننده کشور در پرازدحام ترین شب از این همایش حدود چهل نفر از ساکنان پایتخت ده میلیون نفرى ما در آن شرکت جسته بودند. نحوه انعکاس آنچه سخنرانان به زبان آوردند در تارنماى انجمن از این هم تاسف بارتر بود. پروفسور محمد علاء (استاد دانشگاه ایالتى کالیفرنیا و مدیر سازمان اینترنتى خلیج پارس Persian Gulf Online) در همان همایش متذکر شد: «این سازمان در نامه اى سرگشاده به دولت ایران [که در روزنامه شرق نیز به چاپ رسید] براى روز ملى خلیج فارس سالروز بازپس گیرى جزایر سه گانه را پیشنهاد کرد اما ظاهراً آنها از این پیشنهاد خوششان نیامد و روز دیگرى را بدین منظور برگزیده اند.» حال آنکه در تارنماى همایش از قول او نوشته شد: «ما در یک زمان معین بین ساعت ۱ تا ۲ حدود دو هزار اى میل فرستادیم براى بى بى سى تا یک روزى را به عنوان خلیج فارس که ۹ آذر بود انتخاب کردیم. آنها این روز را دوست نداشتند و روز دیگرى را انتخاب کردند.» روشن نیست که تغییرات فاحش در انعکاس سخنان وى از بى توجهى گزارشگران برنامه ناشى شده و یا سیاست هاى محافظه کارانه گردانندگان همایش که در هر حال جداً مایه تاسف است. یکى از شگفت انگیز ترین اشتباهاتى نیز که در عنوان انگلیسى یکى از خبرنامه هاى این همایش به چشم مى خورد کاربرد عبارت Fars Gulf به جاى Persian Gulf بود. هنوز حتى قادر به ترجمه درست نام خلیج پارس به انگلیسى نیستیم. به هر روى مباحث جالبى در برخى از سخنرانى هاى همایش مطرح شد که نظر به عدم استقبال و پوشش اندک آنچنان که باید موثر واقع نشد.
گذشته از کشورهاى غربى مخدوش سازى نام خلیج پارس در کشورهاى اروپایى نیز همچنان ادامه دارد. مانى پارسا که در یکى از بنیادهاى وابسته به دانشگاه لایدن در هلند به تدریس زبان پارسى اشتغال دارد درباره وضعیت…