مشهد . گنبد طلا . ١٣۴٧ . عکس: راجر وود
_____
شاه طهماسب صفوی که به قدرت رسید؛ مشهد در جنگ و گریز با ازبکان روزگار سختی می‌گذراند. سال ٩٣۵ قمری و در پنجمین سال پادشاهی، طهماسب اول بر ازبکان پیروز می‌شود و به شکرانۀ فتح، به زیارت مشرف می‌شود و دستور با طلاکاری گنبد می‌دهد. مشهد بعد شاه طهماسب باز اسیر نابسامانی می‌شود و دست‌خوش خرابی‌هایی. شاه عباس اول در سال ١٠١٠ قمری به مشهد سفر می‌کند «… و چون ظاهر گنبد را مرحوم مغفور شاه جنب مکانی به تنگ طلا گرفته بود، نواب کلی آستان علی دور گنبد طلا را از بیرون خشت طلا کردند و از جمیع بلاد از همه قسم استادان که در این امر ضروری بود حاضر ساختند …»
در قسمت بالایی ساقه گنبد در کتیبه‌ای به ارتفاع ١٩٠ سانتی‌متر به خط ثلث برجسته و جلی علیرضا عباسی، خوش‌نویس عصر صفوی، گزارشی از سفر پیاده شاه و دستورش بر وقف تزیین گنبد نوشته شده است: «من عظائم توفيقات الله سبحانه ان وفق السلطان الاعظم مولى ملوك العرب و العجم صاحب النسب الطاهر النبوی و الحسب الباهر العلوی تراب اقدام خدام هذه الروضة المنورة الملكوتية مروّج آثار اجداده المعصومين السلطان ابن السلطان ابوالمظفر شاه عباس الموسوس الصفوی بهادرخان. فاستسعد بالمجیئی ماشياً على قدميه من دارالسلطنة اصفهان الى زيارة هذا الحرم الاشرف و قد تشرّف بزينة هذه القبة من خلّص ماله فی سنة الف و عشر و تمّ فی سنة الف و ستةعشر». گنبد در زلزله ١٠٨۴ قمری باز آسیب می‌بیند و در زمان شاه سلیمان صفوی مرمت می‌شود و کتیبه‌های چهارگانه ترنج میانی به خط محمدرضا امامی نگاشته و نصب می‌شود.
_____
راجر وود (١٢٩٩-١٣٨۴ خ) عکاس بریتانیایی کار عکاسی را از ١٣٢۵ با عکاسی از تئاتر آغاز می‌کند. از اواخر دهۀ ١٣۴٠ با آموختن عکاسی باستان‌شناسی سفرهایی به خاورمیانه و شمال آفریقا انجام می‌دهد. او از اصفهان و شیراز و مشهد و چندین شهر دیگر بازدید می‌کند. این عکس از گنبد طلا در مهرماه ١٣۴٧ گرفته می‌شود.
_____
#مشهد#تاریخ_مشهد#معماری_مشهد
#تاریخ_معماری_مشهد#معماری_معاصر_مشهد#معماری_ایران#تاریخ_معماری_ایران#بافت_حرم#حرم_مطهر#امام_رضا#عکس_تاریخی#عکس_قدیمی#فیلم_قدیمی