/این یادداشت در اقتصاد شرق منتشر شده است./
خبر از جایگزینی تابلوهای «توس» با «طوس» آمده بود. کاری که شهرداری منطقه ۱۲ انجام داده است. جز اینکه این کار مصداق اتلاف و حیف سرمایهی اندک و دیریاب شهرداری (و البته بیتالمال) است؛ استدلال انجامشده و پیشکشیدن پای فرهنگستان هم بسیار سست است. تازهترین نسخهی فرهنگ املایی فرهنگستان زبان (تصویر پایین راست) توس را جزء واژگان دواملایی آورده است و هر دو صورت نوشتاری را پذیرفته است و سفارش کرده است که صورت رایجتر (توس) به کاربرده شود. در جای دیگری چنین توضیح داده شده است: «توس/ طوس؛ توسى/ طوسى؛
(طوسى وقتى اسم یا لقب باشد، مانند خواجه نصیرالدّین طوسى، فردوسى طوسى، همیشه با «ط» مىآید.)».
در میان ویراستاران نیز چنین روشی رایج است برای واژگان دواملایی. مانند پیشنهاد کتاب قواعد جامع املای فارسی، جمشید سرمستانی: «واژههای دو/ چند املایی
برخی واژهها (ی فارسی و غیرفارسی) در زبان فارسی با دو یا چند صورت (املا) نوشته میشوند که همگی هممعنی و درست هستند، ولی طبق «اصل یکدستی» (اصل ششم ویرایش) برای نوشتن واژههای دارای دو یا چند املا، تنها باید یک املا را برگزید تا از پراکندگی در نوشتن واژهها جلوگیری شود.
شیوهٔ املای برگزیدهٔ واژههای دو/ چنداملایی از قواعدی که درپی میآید، پیروی میکند… ۴) از میان صورتهای املایی یک واژه که یک صورت، حرف قوسدار داشته باشد و صورت یا صورتهای دیگر، نداشته باشند، اگر تفاوت حرف، تفاوت معنایی پدید نیاورد، صورتی را برمیگزینیم که حرف قوسدار [مانند ط، ص] نداشته باشد.»
**
پس آشکار میشود:
۱ هم استدلال و جایگزینی بر مبنای نظر فرهنگستان نادرست بوده است؛
۲ هم هزینهی انجامشده مصداق حیف بوده است (تصویر راست بالا، همان تابلو آذرماه ۹۵ نصب شده است)؛
۳ هم انجامش در بلواری که میان دو یا چند منطقه مشترک است، بدون هماهنگی، سبب نایکدستی شده است و تحمیل هزینه.
بگذریم از اینکه در نقشههای چاپی و مجازی «توس» همچنان «توس» است و نه «طوس».
فرض کنید هزینهی هر تابلو دستکم ۵۰۰۰۰ تومان باشد، این یعنی نزدیک به ۱۰ میلیون تومان برای ۲۰۰ تابلو. به جز هزینهی نیروی انسانی و حمل و نقل.
وقتی میگوییم شهر گران اداره میشود، گاه نگاهمان به همین هزینههای بی فایدهیِ ناموجهِ بیهوده است؛ آن هم از منابع اندک و سختیاب شهرداری مشهد.