/این نوشته در خوابگرد/
/نسخه‌ی مک را اینجا ببینید//این صفحهکلید در سال ۱۳۹۹ به‌روز شده است. لطفاً نسخه به‌روز شده را از اینجا و نسخه سفارشی‌شده را از اینجا دریافت کنید./
یافتن صفحهکلید فارسی برای نسخه‌های گوناگون سیستم عامل کار به‌نسبت سختی است؛ به‌ویژه اگر حساسیتی هم برای انطباقش با عادت‌ها یا استاندارد پیشین باشد. خوابگرد عزیز اینجا مفصل در این باره گفته است که صفحهکلید فارسی مناسب و نیم‌فاصله به چه درد می‌خورد. سال‌ها پیش‌تر که هنوز ویندوز ایکس‌پی بود یا ویستا، برنامه‌ی کوچک تریلیاوت حسابی کار راه‌انداز بود. بعدها با آمدن ویندوز ۷، ۸، ۱۰ و نسخه‌های ۶۴ بیتی آنها نصب تریلیاوت مشکل و کاربرد آن ناممکن شد. نمونه‌های گوناگونی از صفحه‌کلیدهای فارسی (مانند چرتکه و این و این و این) تاکنون پیشنهاد شده است. همچنین در ویندوز ۱۰ امکان افزودن صفحهکلید فارسی استاندارد نیز وجود دارد. این صفحهکلید بر اساس استاندارد ۹۱۴۷ طراحی شده است. مهم‌ترین گرفتاری من با این صفحهکلید به محل دو حرف «پ» و «ژ» و برخی نشانه‌ها برمی‌گردد. طبق عادت پیشین حرف «پ» در ردیف بالا کنار عدد ۱ بوده است که در این صفحهکلید در حرف M قراردارد (به جای همزه). همچنین «ژ» نیز در حالت دوم «ز» (shift+C) فعال می‌شود.
این مسئله سبب شد تا به دنبال صفحهکلید فارسی‌ای نزدیک به تریلیاوت باشم که هم موقعیت حروف و نشانه‌ها شبیه تجربه‌های پیش باشد و هم عددهای فارسی در دسترس باشد. با کمک برنامه‌ی صفحه‌کلیدساز مایکروسافت (MSKLC) صفحهکلید فارسی‌ای مشابه تریلیاوت آماده شد. این صفحهکلید را با نام تریلیاوت بهار ۱ می‌توانید از اینجا دریافت کنید.
ویژگی‌های تریلیاوت بهار ۱
۱- همه‌ی عددها در ردیف بالا و به فارسی در دسترس است.
۲- نیم‌فاصله بر روی شیفت+فاصله قرار دارد.
۳- ـ حرف‌های «پ» و «ژ» سرجایشان هستند.
۴- «ت» گرد بر روی شیفت+«ه» قراردارد.
۵- حرف «ک» عربی یا «ك» و «ی» عربی یا «ي» پیش‌بینی‌شده است.
۶- گیومه، کروشه، نشانه‌های زیر و زبر و پیش و تنوین‌ها مانند تریلیاوت وجود دارد.
۷- این صفجه‌کلید برای همیشه نصب است و مانند نسخه‌ی قبل تریلیاوت نیاز به اجرای هرباره یا افزودن به منوی آغاز ندارد.
راهنمای نصب:
این صفحهکلید بر روی ویندوزهای ۷، ۸ و ۱۰ نسخه‌های ۳۲ و ۶۴ بیتی آزمایش شده است. بهتر است پیش از نصب دیگر صفحه‌کلیدهای فارسی را پاک کنید.*
ابتدا فایل را از اینجا دریافت کنید. پس از دریافت، فایل فشرده (ZIP) را بازکنید. درون پوشه (Traylayout Bahar 1.0) فایل اجرایی (setup.exe) را بیابید و آن را اجرا کنید. برای اجرا بهتر است بر روی آن کلیک راست کنید و «نصب به عنوان مدیر» (Run as sdministrator) را انتخاب کنید. نصب در کمتر از یک دقیقه و در پس‌زمینه انجام می‌شود (در این زمان چیزی نمایش داده نمی‌شود). پس از پایان نصب پیام «کامل‌شدن نصب» نمایش داده می‌شود که باید آن را ببندید. همچنین بهتر است پس از نصب سیستم را دوباره راه‌اندازی کنید. اگر نصب درست انجام شده باشد، صفحهکلید تازه‌ای با نام Persian (Tray Layout) Keyboard** افزوده می‌شود که با شیفت+کنترل می‌توانید آن را فعال کنید.
نصب قایل اجرایی
* حذف یا افزودن زبان در نسخه‌های ویندوز این گونه است:
ــ ویندوز ۷
در ویندوز ۷ به کنترل‌پنل بروید. سپس region and language را انتخاب کنید. زبانه‌ی Keybouards and languages را بزنید و پس از آن change keyboards در پنجره‌ی جدید زبان فارسی (Persian) را انتخاب کنید و سپس حذف (Remove) کنید.
ــ ویندوز ۸ و ۱۰
به کنترل‌پنل بروید. سپس language را انتخاب کنید. در پنجره‌ی جدید زبان فارسی (Persian) را انتخاب کنید. پنجره‌ی دیگری باز می‌شود که صفحه‌کلیدهای فارسی را نمایش می‌دهد. آنها را حذف (Remove) کنید.
**
در ویندوز ۷ همچنان به صورت Persian نمایش داده می‌شود. برای اینکه مطمئن شوید صفحهکلید نصب شده است، مطابق راهنمای بالا به پنجره‌ی زبان بروید و ببینید که Persian (Tray Layout) Keyboard نصب شده است یا خیر.
××
پ.ن. خیلی سال پیش زمانی که هنوز ویندوز ۹۸ و ایکس‌پی برو و بیایی داشتند، برنامه‌ی کوچکی برای تبدیل صفحهکلید نوشته بودم که چند تفاوت کوچک با تریلیاوت داشت؛ مثلا موقعیت حرکت زیر (ِ) در حالت دوم «ش» بود یا گیومه‌ها در حالت دوم «ط» و «ظ» بودند. بر همین اساس صفحهکلید تریلیاوت را همواره ویرایش می‌کردم تا به این عادت قدیمی نزدیک باشد. صفحهکلید مشابه آن را برای ویندوز ۱۰ نیز آماده کردم که از اینجا می‌توانید دریافت کنید.
پ.ن. لطفاً صفحهکلید را آزمایش کنید و اگر اشکال یا خطایی وجود داشت، اطلاع دهید. می‌توانید پیشنهاد یا دیدگاه یا درخواست صفحهکلید سفارشی را از طریق دیدگاه‌های همین نوشته یا صفحه‌های اجتماعی بگویید.
سلام و خسته نباشید.
برای مک آیا صفحهکلید فارسی‌ای پیشنهاد می‌کنید که نزدیک به این صفحهکلید جدید باشد؟
ارادت
سلام و خواهش می‌کنم.
دنبالش هستم و اگر به نتیجه‌ای رسیدم، حتمن خبر می‌دهم.
پیروز باشید.
ممنون از تلاش شما برای بهبود فارسی‌نویسی برای کاربران فارسی‌زبان. جای تأسف است که سیستم‌عامل‌هایی با پشتیبانی مالی بزرگ مانند ویندوز هنوز بدیهیاتی مثل فاصلهٔ مجازی را در صفحه‌کلیدشان پیاده نکرده‌اند، و چه خوب که چنین کارهایی را شما برای دیگر هم‌زبانان‌تان انجام می‌دهید.
یک مشکلی البته در این چیدمان هست: اتفاقاً حرف‌های «پ» و «ژ» سرجایشان *نیستند*. کاربرد حرف «پ» خیلی بیشتر از این است که در یک گوشهٔ دورافتاده از صفحهکلید باشد. چیدمان صفحهکلید فارسی در استاندارد ملی ایران به شمارهٔ ۹۱۴۷ و به سرپرستی دکتر یحیی تابش (استاد کامپیوتر دانشگاه شریف) و همکاری کارشناسان شرکت Red Hat و شرکت فارسی‌وب شریف تعریف شده است. جزئیات بیشتر این‌جاست:
https://goo.gl/5TDmDw
و این هم شکل آرایش استاندارد:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/12/Persian_keyboard_layout%2C_unshifted.gif
و متن رسمی استاندارد از وب‌سایت سازمان استاندارد:
http://isiri.org/portal/files/std/9147.pdf
سلام و ممنون از پاسخ و محبت شما و نیز راهنمایی‌ها و توضیحات.
همان‌طور که گفتید این صفحهکلید منطبق با استاندارد ۹۱۴۷ نیست. حقیقت آن است که سال‌ها پیش برنامه‌ی کوچکی به نام تریلیاوت صفحه‌کلیدی را برای ویندوز تعریف می‌کرد که از قضا بسیار هم پرکاربرد بود و خیلی‌ها با آن آشنا شده‌بودند و عادت کرده‌بودند. خودم هم از سال‌ها قبل‌تر به همین جای «پ» در بالای صفحه و کنار «۱» خوکرده‌بودم.
تغییر این عادت هم سخت بود و هم به نظرم موقعیت «ژ» به عنوان یک حرف فارسی در حالت شیفت اتفاق خوبی نبود. پس سعی کردم صفحه‌کلیدی متناسب با همان تریلیاوت که آشنای مخاطبان بود، آماده کنم.
یادم هست خیلی سال پیش و در ویندوزهای قدیمی‌تر، محل «پ» و «ژ» مشابه تریلیاوت بود و نه استاندارد ۹۱۴۷. فرایند شکل‌گیری استاندارد ۹۱۴۷ و مسیر پژوهشی رسیدن به این چینش را البته نمی‌دانم.
باز هم ممنون از بازخورد شما و دیدگاه و توضیح درست.
ارادت
جناب مهرپویا سلام.
بابت زحمتی که کشیده‌اید از شما سپاسگزارم و این حرکت فرهنگی را ارج می‌گذارم. من خوشبختانه کاربر ویندوز نیستم و بنابراین با این دردسرهای بی‌معنایی که مایکروسافت برای فارسی‌زبانان ایجاد کرده درگیر نیستم اما با توجه به کاربران انبوه ویندوز، درک می‌کنم که کار شما بسیار با اهمیت است.
من متوجه نشدم چرا چیدمان صفحه کلیدتان را بر مبنای صفحه کلید استاندارد فارسی ISIRI9147 نساخته‌اید؟ همان طور که می‌دانید، این صفحه کلید، استاندارد است و از همه مهم‌تر حروف «پ» و «ژ» در جای درستی قرار دارند. این صفحه کلید که دنباله‌ی منحوس widows1256 است حروف «پ» و «ژ» را در جاهایی قرار داده است که باید برای تایپ‌شان یک پشتک و وارو زد در حالی که در کیبورد استاندارد، این حروف بسیار راحت و دم دست هستند. البته این صفحه کلید به زعم من یک ایراد بزرگ دارد و آن این که حرف اصلی «ژ» در زیر کلید «ز» قرار دارد بنابراین من خودم با تغییری اندک از آن استفاده می‌کنم. ولی به هر حال این یک نظر شخصی‌ست و عمومیت ندارد.
ممکن است پاسخ شما این باشد که به دلیل چینش صفحه کلید‌هاست که تن به این به هم ریختگی داده‌اید. اما پاسخ روشن است: اشتباه، اشتباه است. ضمن این که کاربر، پس از مدتی کوتاه به جای درست حروف عادت خواهد کرد. از این‌ها گذشته با چسباندن برچسب حروف، به راحتی می‌توان بر این مشکل هم فائق شد.
پایدار و پیروز باشید
سلام و ممنون از دیدگاه شما.
اینکه پرسیدید چرا «صفحه کلیدتان را بر مبنای صفحه کلید استاندارد فارسی ISIRI9147 نساخته‌اید؟»، همان طور که در متن بالا نوشتم، انگیزه‌‌ی اولیه‌ی من ایجاد صفحه‌کلیدی مشابه تریلیاوت بود، که خیلی پیش‌تر در میان فارسی‌نویسان رایج شده، بسیار پرکاربرد بود. هم اینکه موقعیت حرف‌ها و نشانه‌ها در آن آشنای ذهن کاربر بوده است. همچنین صفحه‌کلیدهای گوناگونی مشابه استاندارد ISIRI 9147 وجود دارد و در ویندوز ۱۰ هم افزودنی است و بیشتر به دنبال آن بودم تا مشکل کاربران تریلیاوت در ویندوزهای تازه‌تر و نسخه‌های ۶۴ بیتی را حل کنم.
پرسش اصلی من و خیلی از کاربران شاید این باشد که استاندارد ISIRI 9147 بر چه مبنایی طراحی و تدوین شده است؟ آیا نیم‌نگاهی به پیشینه هم داشته است؟ سود این جانمایی برای «پ» و «ژ» چیست؟ و…
باز هم سپاسگزارم.
پیروز باشید
سلام
برای مک هم امکانش فراهم خواهد شد ؟
سلام. من واقعا ممنونم بابت این صفحه کلید. اگرچه مقداری طول میکشه که بهش عادت کنم ولی در مجموع راضی‌ام از این که همه جا می‌تونم از نیم‌فاصله استفاده کنم. فقط به نظر من هم جای پ درست نیست. برای منی که کارم کلا ترجمه و نوشتنه، این موضوع یه مقداری آزاردهنده است.
البته سؤال من چیز دیگه‌ایه. من با فونت Bzar در ورد کار می‌کنم ولی نمی‌دونم چرا هروقت می‌خوام از ٪ استفاده کنم، فونتش خود به خود عوض میشه به times new roman! می‌دونم احتمالا عجیبه براتون ولی این مشکل رو با تنوین‌ها هم دارم. جالبه که بعدش هرچی سعی می‌کنم به Bzar تغییر نمی‌کنن. ممنون میشم اگه راهنمایی در این مورد دارید منو در جریان بذارید.
سلام. خواهش می‌کنم و ممنونم از پاسخ شما.
درباره‌ی سوالی که فرمودید، متوجه نشدم که این اشکال برآمده از این صفحهکلید است یا پیش از این هم بوده است. در چه نسخه‌ی ویندوز؟ خودم که آزمایش کردم مشکلی نبود. باز در خدمت هستم…
با سلام.
می‌بخشید که من پاسخ می‌دم 🙂
به احتمال زیاد فونت زر شما استاندارد نیست و تمام گلیف‌ها رو در کدپیج درست (یا حداقل کدپیج درست این کیبورد) در خودش نداره. اگه برنامهٔ ویرایش فونت داشته باشین می‌تونین فونت رو توش باز کنین و خودتون ببینین.
در مورد درصد یه مشکل شایع در فونتهای فارسی این هست که چون ما بر اساس استاندارد یونیکد دو کد برای درصد (یکی درصد لاتین و دیگری عربی/فارسی) داریم، این فونتها از ابتدا درصد فارسی رو در کد درصد لاتین گذاشتن و به محض اینکه کیبورد شما فارسی‌نویس میشه، خودبخود نمی‌تونه درصد رو تایپ کنه و ورد هر وقت که کاراکتری در فونتی موجود نباشه بر می‌گرده به فونت پیش‌فرض.
سلام و ممنون از مشارکت شما…
به عنوان توضیح بیشتر، صفحه کلید استاندارد فارسی ISIRI9147 همانی است که در ویندوز ۸ و ۱۰ به عنوان Persian (Standard) Layout شناخته می‌شود و روی خود سیستم عامل موجود است و نیاز به نصب نرم‌افزار مجزا ندارد. روی لینوکس هم همین صفحهکلید استفاده می‌شود.
Tray Layout اصلی از آنجا که میشد روی هر کلید هر کاراکتری لازم بود تعریف شود برنامه بسیار مفیدی بود.
ممنون از توضیحات شما. همان طور که پیش‌تر گفتم علت چیدمان در استاندارد ۹۱۴۷ را درک نکردم. اصلن به آن عادت نداشتم و خب ترجیحم این بود که دوباره به همان تریلیاوت برگردم. از آنجا که احساس کردم شاید دوستان دیگری هم همین دغدغه را داشته باشند، منتشر کردم.
بله قابلیت ویرایش شخصی تریلیاوت جالب بود و برای من بسیار مفید…
من هم نصب و بر روی ویندوز 10 استفاده کردم و راضی‌ام …. دست‌تون درد نکنه
خواهش می‌کنم. برقرار باشید.
متن شما و نظرات دوستان را نیز مطالعه کردم. من هم مثل شما (البته دور از جان شما) از بازماندگان نسل دایناسورها هستم که با صفحه کلید 1256 و فارسی‌سازهای ساختگی خو گرفته بودم و همیشه دستم به دنبال حرف پ کنار کلید 1 می‌گشت. ولی با گذشت زمان و پشتیبانی رسمی مایکروسافت از صفحه کلیدی که در ایران توسط جمعی از متخصصین و با تحلیل نوع قرارگیری انگشتان روی صفحه کلید و تایپ حروف به عنوان یک استاندارد ملی طراحی شده بود، خودم را مجبور کردم که عادت قدیمی را تغییر بدهم و خودم را مجبور به استفاده از چیدمان استاندارد زبان فارسی کنم و امروز که شاید 10 – 12 سالی از آن زمان می‌گذرد، می‌بینم که واقعا برایم سخت است که بخواهم از چیدمان قدیمی استفاده کنم و چقدر خوب است که لازم نیست انگشتانم حرکات پیچیده‌ای برای تایپ انجام دهند!
مدتهاست از ابزاری به نام Enhanced Microsoft Persian Keyboard استفاده می‌کنم که در حقیقت همان چیدمان استاندارد زبان فارسی است به همراه Shift+Space برای نیم فاصله.
امروز دیدم که ظاهرا با جدیدترین به روز رسانی Windows 10 ظاهرا چیدمان صفحه کلید به هم ریخته و به حالت پیش فرض برگشته. به دنبال این بودم که ببینم چه کار جدیدی در این باره شده است که به صفحه شما رسیدم. پیشنهاد می‌کنم نسخه‌ای دیگر از صفحه کلید آماده کنید که چیدمان کلیدهای استاندارد مایکروسافت باشد به همراه نیم فاصله و اعداد فارسی. احتمالا نیاز گروه قابل توجهی از مخاطبانتان را برطرف می‌کند.
سلام مجدد
برای ایجاد تغییر در چیدمان(در صورتی که تریلیاوت با برچسب فارسی روی لپتاپ‌تون یا نشانه‌های روی کیبوردتون مغایرت داره) می‌تونید از لینک زیر نرم‌افزار تغییر چیدمان رو دانلود کنید:
http://s3.picofile.com/file/8215084126/Keboard_Layout_Manager_LITE_x64_.exe.html
من استفاده کردم و خیلی خوب کار کرد، تمام حالت های مختلف کیبورد اعم از شیفت و کنترل و غیره رو پشتیبانی می‌کنه و به تریلیاوت آسیب نمی‌زنه
ضمن اینکه تمام 255 کدهای زبانی طراحی شده (برای همه‌ی زبان‌ها و دستخط‌های دنیا) رو هم در خودش داره
بعد از تغییر تنظیمات، باید سیستم رو ری‌استارت کنید تا تغییرات اعمال بشن
این هم کیبورد من:
https://1drv.ms/u/s!Ase4sgODcA3rklWRAiblJMVA8FXF
با سلام. چگونه می‌تونیم این کیبورد را ویرایش کنیم و مثلا یک دکمه‌ی خراب را با کارکردی دیگه جایگزین کنیم؟ یا جای دو دکمه را عوض کنم و …؟
این راهنمایی است که دوست عزیز محمدرضا فیرزوجائی گذاشته است:
برای ایجاد تغییر در چیدمان(در صورتی که تریلیاوت با برچسب فارسی روی لپتاپ‌تون یا نشانه‌های چاپ شده روی کیبوردتون مغایرت داره) می‌تونید از لینک زیر نرم‌افزار تغییر چیدمان رو دانلود کنید:
http://s3.picofile.com/file/8215084126/Keboard_Layout_Manager_LITE_x64_.exe.html
من استفاده کردم و خیلی خوب کار کرد، تمام حالت های مختلف کیبورد اعم از شیفت و کنترل و غیره رو پشتیبانی می‌کنه و به تریلیاوت آسیب نمی‌زنه
ضمن اینکه تمام ۲۵۵ کدهای زبانی طراحی شده (برای همه‌ی زبان‌ها و دستخط‌های دنیا) رو هم در خودش داره
بعد از تغییر تنظیمات، باید سیستم رو ری‌استارت کنید تا تغییرات اعمال بشن
ضمن تشکر به اطلاع می رسانم از این برنامه مدتی هست که دارم استفاده می کنم فقط یک اشکال دارد و آن اینکه در همان ورد مثلا وفتی می خواهیم اندازه سایز صفحه را وارد کنیم یا اصولا هر جا که در تنظیمات لازم باشد عدد ممیز دار وارد کنیم ممیز را که همان نقطه است وارد می کنیم ارور میده و باید حتما به جاش ویرگول انگلیسی وارد کنیم. حتی در برنامه ویراستیار نیز با ویرگول یا ممیز اخلالاتی ایجاد می شود. اگر این رفع بشه عالیه.
سلام و احترام
بنده نرم‌افزار Traylayout بارگذاری‌شده در صفحه شما را نصب کردم. همزمان برنامه Editor پیشنهادی حضرتعالی را نیز نصب کردم. صفحه کلید به‌طور مناسب تغییر یافت و هنگام کار کردن مشکلی نداشتم ولی دو نکته وجود داشت:
1. Editor صفحهکلید در ویندوز 32 بیتی نصب نمی‌شود. آیا نرم‌افزار دیگری هست؟
2. وقتی برنامه Editor صفحه کلید را اجرا می‌کنم، تمام کلیدها را خالی نشان می‌دهد و امکان جای‌گذاری حروف دیگر یا تغییر در صفحه کلید وجود ندارد. مشکل چیست؟
سپاسگزارم
سلام آقا لینک دانلود صفحهکلید کار نمی‌کنه. اگر ممکن بود برام ارسال کنید. سپاس