مشهد . حرم شریف . ١٣١۶ . عکس از استفان نایمن – ضلع جنوب غربی حرم؛ پیش روی مبارک.
____
بادا هزاران بار فزونتر سلام حق
بر تو ایا غریب خراسان امام حق
مشتاق حضرت توام ای سید شهید
حقا که هستم از دل و از جان غلام حق
____
پرتو آفتاب از میان پنجرههای گنبد طلا و صفهها بر روی دیواره میتابد. زیر این نور، کاشیهای نفیس موسوم به سلطانسنجری با اشکال مربع، مسدّس، مثمّن و کوکبی خودنمایی میکند، کاشیهای به تاریخهای ۵١٢، ۶١٢ و ٧٢٠ ق. بالای آن سوره فتح با کاشی چینی برجسته جلوهگر است. ردیفی از کتیبههای نستعلیق سنگی با قصیده دبیرالملک یادگار سال ١٢٨٧ ق است:
چه قبهایست که معمار عقل و سایر وهم
ز سیر کنگرهاش مانده واله و مضطر
چه بقعهایست که لابد از آن به خلد زمین
و زان بنازد بر عرش توده اغبر
…
در تصویر محراب نفیس پیشرو چشمنوازی میکند. محرابی که به سال ۶١٢ ق به دستور عبدالعزیز بن آدم قمی و با همکاری ابوزید نقاش و محمد بن ابیطاهر کاشی ساخته میشود.
____
استفان ه. نایمن (١٢٨٨-١٣۶٧ خ) آمریکایی، دانشآموخته بازرگانی بود و به دلیل کارکردن در فروشگاهی که فرشها و گلیم های ایرانی را در نیویورک میفروخت به هنر ایران علاقهمند شد. با دعوت آرتور اوپهام پوپ، ایرانشناس و مورخ هنر، همراه او به ایران رفت و در سالهای پژوهش پمپ در ایران، عکسها و فیلمهای پرشماری از ایران تهیه کرد. او ضمن بازدید از مشهد مینویسد:
«… کارمان را در اتاقک مقبره [روضه حرم] در میان غوغای گیجکننده اصوات زائران آغاز میکنیم، آوای پرطنین قاریان قرآن با بانگ و فریاد شادیآور دیگران در هم می آمیزد. هقهقهای پردرد گویا حکایت از ترس یا اندوهی در جستجوی آرامش دارد. از هر طرف جمعیتی پرشور و هیجان لختی مقابل درهای بزرگ طلایی و نقرهای میایستند. ما غربیان بیاحساس همچون مزاحمانی شرمسار، فقط کمی سرگردان، میکوشیم خونسردی خود را حفظ کنیم، دوربینها و ابزار نقشهبرداری را به کار میگیریم، و در میانه زیبایی و اشتیاق شرقیان، وظیفۀ علمیِ غیرعاطفیِ خود را انجام میدهیم تا ثبت کنیم آنچه میتواند این تجربه سیال را با دیگران به اشتراک بگذارد…»
____
#مشهد#تاریخ_مشهد#معماری_مشهد
#تاریخ_معماری_مشهد#معماری_معاصر_مشهد#معماری_ایران#تاریخ_معماری_ایران#بافت_حرم#حرم_مطهر#امام_رضا#عکس_تاریخی#عکس_قدیمی#آرتور_پوپ#استفان_نایمن#stephan_nyman