حرم امام رضا (ع) . ایوان دارالسیاده . در اهدایی انیس‌الدوله، همسر ناصرالدین شاه . ١٢٨۴ ق (خرداد و تیر ١٢۴۶) . عکس: استفان ه. نایمن . ١٣١۶ خ
_____
اولین سفر ناصرالدین شاه قاجار به مشهد در سال ١٢٨۴ ق انجام می‌شود. او روز ٢٧ خرداد ١٢۴۶ به مشهد می‌رسد. «… امروز ان شا الله تعالی شأنه العزیز به میمنت و فیروزی باید وارد مشهد مقدس و فایض به زیارت مرقد منور امام ثامن ضامن علیه آلاف التحیة و الثنا بشویم … از دروازه پایین‌خیابان وارد شهر شدیم … زیر نقاره‌خانه حضرت که بسیار مرتفع و بنای عالی است، حقه را برداشته، کلاه متعارفی سر گذاشته داخل صحن شدیم؛ یعنی داخل بهشت شدیم … حالتی دست داد که به وصف نمی‌آید …»
شاه در این سفر که به جز حرمش، شماری از رجال و شخصیت‌ها و نظامیان و پزشکان و خدم و حشم همراهیواش می‌کردند، ٣٣ روز در مشهد اقامت می‌کند. انیس‌الدوله همسر و سوگلی شاه از جمله همراهان است. او در این زیارت‌ها دری نقره‌ای را وقف حرم مطهر می‌کند. هر لنگه در دارای سه قاب و ترنج است. بر بالای در خفنگ نقره قوسی‌شکلی قرار دارد که شامل پنج پنجره گوه و ماسوره است و همچنان به جای مانده است. در ترنج وسط این خفنگ نوشته شده است «أنا مدینة العلم و علی بابها».
بر دوره در به خط نستعلیق زیبایی اشعاری کتیبه شده است در مدح امام و وصف حرم مطهر که در میانه‌اش به نام انیس‌الدوله اشاره می‌شود:
عالم عفت انیس‌الدوله مریم سرشت
کز حیا بلقیس خوانندش به عصمت هاجرا
سیم و زر افشاند از این در بر این عالی رواق
شوکت و فر و شکوه افزود و زیب و زیورا
____
انیس‌الدوله برای مراقبت از این در ضمن تعیین نایب‌الخدمه، یک‌سوم بازار زرگرهای مشهد را خرید و وقف روضه‌خوانی، روشنایی و تنظیف این در کرد.
این در در دهۀ ١٣٣٠ با دری طلایی جایگزین شد.
____